(fot. Marcin Szukała - 2003)

(fot. Marcin Szukała - 2003)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Piotr Kiciński - 2005)

(fot. Brygida Kicińska - 2020)

(pocztówka z lat 30 XX w.)

(reprodukcja - Protestantischer Kirchenbau des deutschen Ostens in Geschichte und Gegenwart – Wiesenhütter Alfred – Leipzig - 1936)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Piotr Kiciński - 2005)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2011)

(fot. Brygida Kicińska - 2020)

(fot. Brygida Kicińska - 2020)

Położenie. Miasto siedziba powiatu, 70 km na zach. od Wrocławia.

Historia. Kościół ewangelicko – augsburski p.w. Świętego Ducha z lat 1654 – 55. Zbudowany wg projektu Albrechta von Saebischa, przez mistrza stolarskiego Andreasa Gampera. Fundusze zbierane były w krajach protestanckich: Danii i Szwecji, a także w Polsce. Jeden z trzech (Świdnicy i nie zachowany w Głogowie) kościołów „pokoju” powstałych w wyniku umowy pomiędzy Szwedami (opiekunami luteranów śląskich), a cesarzem habsburskim podczas Pokoju Westfalskiego w 1648 r. (zakończenie wojny 30 letniej). Wiedeń wydał zezwolenie w 1652 r. zastrzegając, aby świątynia znajdowała się poza murami miasta (na odległość strzału armatniego), nie była murowana i nie posiadała dzwonnicy. Kościół może pomieścić do 6 000 osób. W latach 1680 – 81 dobudowano kolejne dwa piętra empor i loże w prezbiterium. Zakrystia z 1704 r. użytkowana jako kaplica chrztów. Wieża – dzwonnica wzniesiona w 1709 r. jest także wynikiem ugody (zwiększenie swobód wyznaniowych) z 1707 r. w Altranstaedt, pomiędzy królem szwedzkim Karolem XII, a cesarzem Józefem I Habsburgiem. Gruntowna renowacja odbyła się w 1855 i 1906 r. i latach 1967 – 68 i 2002 r. Kościół znajduje się od 2001 r. na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO i w 2017 r. wpisany na listę Pomników Historii. W świątyni organizowane są również koncerty kameralne "Jaworskich Koncertach Pokoju".

Budowa i wyposażenie. Kościół szachulcowy, trójnawowy konstrukcji słupowo – ramowej na ceglanej podmurówce. Świątynia posiada układ bazylikowy, nawy boczne niższe. Z boku zakrystia obecnie tz. kaplica chrztów. Wieża dzwonnica dobudowana z boku kościoła z głównym wejściem w murowanym przyziemiu. Zbudowana na planie kwadratu, w górnej ośmioboczna. Zwieńczona barokowym, cebulastym hełmem z latarnią. Trzy dzwony z 1708 r. z ludwisarni Christiana Demmingera. Powierzchnia kościoła wynosi ok. 1200 m2. Może pomieścić 6 tys. osób. Dach nad nawą główną dwuspadowy, kryty gontem. Liczne drzwi wejściowe w tym z klatkami schodkowymi w narożach budynku. Wewnątrz strop w nawie płaski, kasetonowy z ornamentem roślinnym, wsparty na 14 filarach. Empora organowa o trzech kondygnacjach z prospektem organowym z 1855 r. wykonany przez Adolfa Lummerta i rozbudowany w 1896 r. przez Heinricha Schlaga z instrumentem o 27 głosach z 1899 r. Kościół posiada cztery piętra drewnianych empor, dwie starsze ozdobionych malowidłami z 2 poł. XVII w., autorstwa Georga Fliegla. Sceny i sentencje ze Starego (empora IV – 72 malowidła) i Nowego Testamentu (empora II – 71 malowidła) tworzą malowaną biblię. Przedstawienie na nowszych emporach: I i III herbów rodów szlacheckich na tle krajobrazów, siedzib rodowych głównie o korzeniach polskich i scen biblijnych związanych z zawodami rzemieślniczymi. W prezbiterium po bokach dwie loże szlacheckie wsparte na słupach. Polichromia z 1710 r. Przedstawienie aniołków z symbolami Męki Pańskiej, girlandy owocowe, wicie roślinne, pnie palm i inne ornamenty. Ołtarz główny barokowy z 1672 r. wykonany przez Martina Schneidera. Mały ołtarz boczny z 1715 r. Ambona barokowa, autorstwa Mateusza Knothego z 1670 r. w kształcie sześciobocznego kielicha z figurami czterech Ewangelistów, Mojżesza i Jana Chrzciciela, podtrzymywana przez anioła z rozwartą księgą Ewangelii. Chrzcielnica drewniana z 1656 r. ze srebrną misą z 1694 r. Trzy konfesjonały z 1683 r. i jeden z 1708 r. Ława pastorska z 1683 r. z malowanymi na balustradzie trzema Cnotami Boskimi z 1708 r. Portrety duchownych z lat 1669 – 1724, malowane przez Johanna Siegmunda Pirschera. Liczne kartusze i godła cechowe umieszczone pod sufitem. Kamienne epitafia na murach wewnętrznych i zewnętrznych.

Także warto zobaczyć. Muzeum regionalne, kościół gotycki z XIV w. i klasztor pofranciszkański z kościołem z k. XV w.

Literatura. [8][39]

Strona główna